Een aantal prominente psychiaters heeft zware kritiek op het handelen van de Levenseindekliniek. Volgens hen zou de kliniek euthanasie verlenen aan patiënten die nog niet uitbehandeld zijn. Soms ook zonder dat er sprake is van uitzichtloos lijden. Ook Damiaan Denys, voorzitter van de beroepsvereniging van psychiaters, de NvvP, roept in EenVandaag op tot terughoudendheid bij het toepassen van euthanasie. "Er is alle reden om zeer voorzichtig te zijn."

Eén van de psychiaters die zich grote zorgen maakt is Frank Koerselman. Koerselman is hoogleraar en behandelt al 40 jaar de zwaarste psychiatrische patiënten. Hij heeft geen goed woord over voor wat er in de Levenseindekliniek gebeurt. “Als dit allemaal kan, dan kunnen we wel alle psychiatrische patiënten gaan dood maken zodra ze dat vragen. Ik vind het echt verschrikkelijk wat daar gebeurt.”

Dit is het persoonlijke verhaal van Saskia Bos, die lijdt aan schizofrenie en verlangt naar de dood

Medische escalatie

Ook Jim van Os, hoofd van de afdeling psychiatrie in Maastricht en hoogleraar aan het UMC Utrecht stelt dat de euthanasiewet langzaam wordt uitgehold. “Er is een soort verruiming van de interpretatie van de wet. Waar het vroeger alleen ging om mensen met uitbehandelde kanker die nog 2 weken te leven hadden, gaat het nu om patiënten met een psychische aandoening die misschien nog wel 20 jaar kunnen leven.”

Van Os maakt zich dan ook zorgen over de toekomst: “Als het allemaal zo doorgaat, dan zou euthanasie wel eens de volgende medische escalatie kunnen worden. Dat vind ik een zeer zorgelijke ontwikkeling.”

Patiënten niet uitbehandeld

Op verzoek van EenVandaag keek hoogleraar Frank Koerselman naar 2 concrete gevallen van patiënten die in 2016 euthanasie kregen in de Levenseindekliniek.  Voor euthanasie moet er voldaan zijn aan de criteria uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Koerselman vindt het onbegrijpelijk dat beide casus het stempel zorgvuldig krijgen van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie. Koerselman: ”In beide gevallen zijn er nog volop behandelmogelijkheden, maar die werden dan bjivoorbeeld door de patiënt afgewezen. In één geval gaat het om een patiënt die weigert om anti-depressiva te slikken vanwege de bijwerkingen. Diegene krijgt toch euthanasie. Maar dan is er dus er dus niet voldaan aan het wettelijk vereiste van uitzichtloosheid.

Beroepsvereniging: zeer voorzichtig blijven bij euthanasie

Damiaan Denys, hoofd psychiatrie AMC en voorzitter van de beroepsvereniging van psychiaters,  roept psychiaters op in EenVandaag vooral terughoudend te blijven. Denys: ”Het ziektebeeld kan zo snel veranderen bij een psychiatrisch patiënt, dat is niet voorspelbaar. Een andere reden om voorzichtig te zijn is dat we niet weten wat bepaalde nieuwe behandelingen voor de toekomst gaan brengen. 15 jaar geleden bestond bijvoorbeeld Deep Brain Stimulation (DBS) nog niet. Met die behandeling boeken we nu hele goede resultaten bij ernstige aandoeningen.”

De zorgen over de euthanasiepraktijk worden gedeeld door veel meer psychiaters, blijkt uit een telefonische rondgang van EenVandaag. In 2016 kregen 60 patiënten met een psychische aandoening euthanasie. 48 daarvan werden geholpen door de Levenseindekliniek. Dat is dus bijna 80 procent van de gevallen.

Reactie Levenseindekliniek

Steven Pleiter directeur van de Levenseindekliniek herkent zich niet in de kritiek van de psychiaters. Pleiter: “Voordat een patiënt voor euthanasie in aanmerking komt, doen we eerst grondig onderzoek. Zeker bij psychiatrische patiënten is dat een traject dat vaak meerdere maanden duurt. Soms zelfs jaren. De wet schrijft voor dat een patiënt ondraaglijk en uitzichtloos lijdt. Dat moeten we aan de hand van gesprekken met de patiënt, zijn omgeving, behandelaars en zijn medisch dossier vaststellen.”

Lees ook deze reacties van psychiaters in The Post Online en de Volkskrant.

^{_{Volledige reactie Steven Pleiter, directeur van de Levenseindekliniek:}}

^{_{De vraag wordt gesteld hoe de Levenseindekliniek de doodswens van een patiënt toetst. Voordat een patiënt voor euthanasie in aanmerking komt, doen we eerst grondig onderzoek. Zeker bij een psychiatrisch patiënt is dat een traject dat vaak meerdere maanden duurt. Soms zelfs jaren. De wet schrijft voor dat een patiënt ondraaglijk en uitzichtloos lijdt. Dat moeten wij aan de hand van gesprekken met de patient, zijn omgeving, behandelaars en zijn medisch dossier vaststellen.}}

^{_{Als we vanuit de Levenseindekliniek tot de slotsom komen dat een patiënt in aanmerking komt voor euthanasie kijkt een onafhankelijk arts, en in het geval van een psychiatrisch patiënt, een onafhankelijk psychiater PLUS een onafhankelijk arts naar de zaak. Het oordeel van deze artsen wordt meegewogen in het besluit om al dan niet uit te voeren. Een arts mag wettelijk gezien het oordeel van de onafhankelijk arts naast zich neerleggen, maar moet dan wel een heel goed verhaal hebben naar de Regionale Toetsingscommissie toe, die de euthanasiemelding beoordeelt. Als we euthanasie verlenen heeft de onafhankelijk arts daar in de meeste gevallen positief over geoordeeld.}}

^{_{Om te zeggen dat de drempel om euthanasie te verlenen steeds lager is geworden, is onzin. De drempel is in de vijf jaren dat de Levenseindekliniek nu bestaat even hoog gebleven. Wel is het aantal mensen dat zelf de regie wil nemen over zijn eigen levenseinde gegroeid. In 2016 meldden 503 psychiatrisch patiënten zich bij de Levenseindekliniek. Aan 46 Psychiatrisch patiënten verleenden we euthanasie.}}

^{_{Mensen komen in nood naar de Levenseindekliniek toe omdat zij ondraaglijk en uitzichtloos lijden en door hun behandelaars niet geholpen worden. Wij zouden liever zien dat de eigen behandelaar met zijn patiënt diens doodswens onderzoekt en daarbij euthanasie niet bij voorbaat uitsluit. Wij hebben ervaren dat de mogelijkheid om euthanasie te krijgen kan zorgen voor opluchting, er is een ontsnappingsmogelijkheid, een alternatief, waardoor mensen het leven langer aankunnen.}}

Kamervragen

Lees hier de antwoorden van minister De Jonge (VWS) op de Kamervragen.

Hevige stortbuien, toenemende hitte en wegzakkende grond. Steeds meer woningen in Nederland beschadigen door klimaatverandering. Het overkwam ook de Rotterdamse Quintus. "Heb hier lang met veel plezier gewoond, maar dit huis is niet toekomstbestendig."

Quintus Visser woont al jaren in Rotterdam en heeft door klimaatverandering steeds vaker schade aan zijn huis. Zijn woning verzakt langzaam, omdat die op kleigrond gebouwd is en geen fundering heeft. "Een tot twee keer per jaar wordt het hier nat. In een aantal gevallen stond hier 40 centimeter water", vertelt hij.

80 centimeter verzakt

In zo'n 100 jaar is Quintus' woning in totaal 80 centimeter verzakt. "Dat kan je terugzien aan de verhoogde vloer in het souterrain", legt hij uit, terwijl hij naast de deur staat die niet verhoogd kan worden. Zijn hoofd steekt er zo'n 15 centimeter bovenuit.

De wc en douche liggen nog op het oorspronkelijk niveau, het verschil is ongeveer 40 centimeter. Wie naar de wc gaat, moet eerst een afstapje van bijna een halve meter maken. "Hier is het hemelwater en het rioolwater niet gescheiden. Bij heftige regenbuien kan het riool het niet verwerken en dan komt het water omhoog", legt hij uit. Die stortbuien komen door klimaatverandering steeds vaker voor.

Waarde gedaald

Door de verzakkingen, daalt de waarde van Quintus' huis aanzienlijk. En het laten funderen is te duur. "Ik heb zelf niet de middelen om 1 tot 1,5 ton op tafel te leggen."

Quintus is een ondernemer in theaterverlichting en een groot deel van zijn pensioen zit in zijn huis. "Ik was ervan uitgegaan dat ik geen tot heel weinig woonlasten zou hebben als ik 65 zou worden. Inmiddels is de situatie heel onzeker."

Niet toekomstbestendig

Verhuizen is vanwege de waarde van het huis dus geen optie. Mocht hij dat wel doen, denkt Quintus met de krapte op de woningmarkt niet genoeg geld te hebben om een nieuwe en betere woning te kunnen kopen.

"Als ik dit huis verkoop, dan moet ik eerlijk zijn over de fundering. Je gaat niet mensen een huis verkopen met een lijk in de kast", zegt hij. "Ik heb hier heel lang en met veel plezier gewoond. Maar als ik eerlijk ben, dan is het huis niet toekomstbestendig."

Hoogwater

De Rotterdammer is niet de enige die door de klimaatschade aan zijn huis in een lastige situatie terechtkomt. Er zijn door heel Nederland heel wat woningen kwetsbaar voor extreem weer, zoals hittegolven, bosbranden en stortbuien, die steeds vaker voorkomen.

Zo verhuisde journalist en schrijver Christel Don van Amsterdam naar het hoger gelegen Zutphen. Ze dacht op haar nieuwe plek veilig te zijn voor het zeewater, maar schrok door de hoge waterstand van de IJssel vorige winter. "Dat heeft me echt aan het denken gezet. Er is zoveel meer waar we rekening mee moeten houden dan alleen zee."

'Klimaatgetto's'

Don schreef daarom het boek 'Klimaatgetto's', dat gaat over kwetsbare wijken waar de gevolgen van klimaatverandering extra hard aankomen. De inwoners van deze 'klimaatgetto's' hebben niet de middelen om hun huis klimaatbestendig te maken óf te verhuizen. Hierdoor komen zij vast te zitten in een wijk.

"Het is een heftige titel", geeft Don toe. "En we zijn daar nog lang niet in Nederland, maar in landen zoals Indonesië en Amerika zie je dit soort wijken wel al ontstaan. We kunnen nu voorkomen dat klimaatgetto's in Nederland ontstaan."

Niet alleen, maar samen

Volgens Don is het belangrijk dat we leren leven met de pijn van klimaatverandering. Het terugdraaien kan namelijk niet. "Ik heb in het boek een waslijst gemaakt van dingen die we kunnen doen bij extreem weer", vertelt ze. "Je kan bijvoorbeeld kijken naar hoe de hitte naar binnenkomt en aan welke kanten je zonwering installeert."

Maar ze stelt dat dit soort individuele aanpassingen maar een deel zijn van de oplossing. Het is volgens Don juist belangrijk dat we samen kijken in onze buurten naar mogelijkheden, ook voor mensen die niet genoeg geld hebben. "We moeten gaan kijken wie in onze buurt kwetsbaar is onder extreme weersomstandigheden. Wie moeten we gaan bezoeken bij een hittegolf of bij een hevige regen? Samen plannen maken maakt ons weerbaar tijdens extreem weer."